با توجه به اينكه براساس اصول استنباط اسلامي، توابع شيئ، داخل در آن شيئ و جزئي از آن تلقي مي‌‌گردد، و اختصاصاً حاكميت اين مبحث در موضوع موقوفات كه منتهي مي‌‌شود به اينكه «‌هر چيزي كه طبعاً يا بر حسب عرف و عادت جزء يا از توابع و متعلّقات عين موقوفه محسوب مي‌‌شود داخل در وقف است مگر اينكه واقف استثناء نمايد» بخصوص در موقوفات عام و مواردي كه واقف نحوه هزينه كرد منافع موقوفه را تعيين ننموده است؛ با شرح فوق، مستدعي است بيان فرماييد: چنانچه متولّي جهت حفظ و توسعه اموال موقوفه از مازاد درآمد اين اموال و املاك، ملكي خريداري نمايد، الف) آيا اين ملك جديد نيز تابع احكام وقف و موقوفه است و به عبارتي ملك وقف خواهد بود؟ ب) مالك و صاحب اختيار اين ملك جديد چه كسي است؟ ج) آيا عين اين ملك جديد قابليت فروش يا انتقال به غير دارد؟

مقداري درخت‌‌ توت است، که همه می‌‌دانند وقف است و همه مردم استفاده می‌‌نمایند. آیا زمین آن درخت‌‌ها هم وقف است یا خير؟

ملکی موفوقه در روستا وجود دارد. با توجه به اینکه این ملک، باغ بوده و الان خشک شده، آیا می‌‌شود آب آن ملک را به مسجد انتقال داد تا مردم برای وضو و کارهای دیگر مسجد استفاده کنند؟

متولي منسوب از طرف واقف، حسب الامر ولايي مرجع و فتواي مراجع تقليد، يک باب حسينيه قديمي کلنگي متروکه را در توسعه مسجد جديد، جزء مسجد قرار داده که بحمدالله مسجد جديد به اکمال رسيده و نيازي هم به حسينيه قديمي نبوده، چرا که متصل به مسجد جديد، يک حسينيه عالي ساخته شده و مورد استفاده طلاب و مؤمنين است. حال، بعضي طلبه‌ها مي‌گويند امر ولايي در اينجا مورد ندارد. آيا اين اشکال براي متولي تکليف‌آور است يا خير؟

با تصويب دولت، خياباني توسط شهرداري احداث مي‌گردد که قسمتي از آن در بخشي از ملک موقوفه قرار گرفته است. همزمان با اجراي طرح، با موافقت اداره اوقاف، صورت‌جلسه تنظيم مي‌‌گردد که خيابان احداث گردد و شهرداري اجاره‌‌ي طويل المدة ده ساله با موقوفه منعقد نمايد که اين مهم صورت مي‌پذيرد. با انقضاي مدت ده سال، شهرداري نه اينکه اجاره‌اي به موقوفه بابت اراضي واقع در طرح پرداخت نمي‌کند، بلکه به اخطارهاي اوقاف نيز وقعي نمي‌گذارد. اينک 15 سال است که شهرداري هيچ اجاره‌اي نپرداخته است. اين در حالي است که اجاره قابل مطالبه نيز به حدي ناچيز است که مقرون به مقاصد موقوفه که همانا ارائه خدمات به طلاب علوم دينيه است را نمي‌نمايد. با پيشنهاد متولي موقوفه، نمايندگي محترم ولي فقيه با تبديل به احسن نمودن ميزان ارضاي واقع در طرح شارع موافقت نموده‌اند، که با فروش آن به شهرداري و وجه حاصل از فروش، ملک ديگري خريداري و جايگزين گردد. اما در مقابل، شهرداري با اين استدلال که موقوفه با اقدام به عقد اجاره قبل از احداث شارع ديگر، حق مطالبه بهاي زمين را پس از احداث اعياني يعني شارع را ندارد و زمين که با احداث از بين نرفته است تا بتوان از طريق فروش موقوفه آن را تبديل به احسن نمود، فلذا از پذيرش اين امر خودداري مي‌نمايد. اکنون آيا با تجويز تبديل به احسن نمودن اراضي واقع در شارع و اقربيت آن به نظر واقف محترم، عليرغم اجاره اوليه ده ساله و احداث طرح و انقضاي بيش از 15 سال مدت اجاره، مي‌توان وجه اراضي واقع در طرح را مطالبه نمود؟